Mea Bea Aranea

Mea Bea aranea 

Fila rete inter petras 

Quando illa ha finite 

Veni sonos ex le detra 

 

Chiccolito le mosquito 

Capturate, ille plora 

Mea Bea aranea 

Dice: Wi-Fi tu favora? 

Besonios

Le auto besonia benzina

Le computator besonia electricitate

Le percolator besonia aqua

Le anima besonia amor

Retorno subite

Transformation 

Crepusculo super nubes 

Memorias fatigate

Contar in francese e danese

 

Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.3, 2022

Le majoritate del linguas ha un systema regular de contar, con numeros singular, decenas, centenas et cetera. Ma il ha linguas que non se satisface con un solution tanto simplistic, e in vice ha un solution multo plus raffinate. Io presentara duo exemplos.

Le prime exemplo es francese. Le interessante parte es le decenas. Usque sexanta toto es simple: 

dix, vingt, trente, quarante, cinquante, soixante. Ma septanta se appella ”soixante-dix”, ”sexanta-dece”. Isto continua con ”soixante-onze”, ”sexanta-undece” et cetera. Septanta-novem es ”soixante-dix-neuf”, ”sexanta-dece-novem”, ”60+10+9=79”. Quando nos arriva a octanta, le systema se cambia. Nos ha quatro vintenas: ”quatre-vingt”. Pois nos ha ”quatre-vingt-et-un” et cetera. Novanta es ”quatre-vingt-dix”. Quando nos arriva a novanta-novem, nos ha ”quatre-vingt-dix-neuf”, ”4x20+10+9=99”. Isto es mathematica a un alte nivello.

Pro le francophonos in Belgio isto es troppo difficile. Ibi post ”soixante” on ha ”septante”, ”Huitante” e ”nonante”. 

Le secunde exemplo es danese. Anque hic le decenas es interessante. Usque quaranta toto es simple:

ti, tyve, tredive, fyrre (dece, vinti, trenta, quaranta). Ma post isto veni ”halvtreds”. Isto es un abbreviation de ”halv tredje snes”, ”medie tertie vintena”. Alora, nos ha le medietate del tertie vintena (e naturalmente jam duo plen vintenas), 10+20+20=50. Pois veni ”tres” (”tre snes”), tres vintenas, ”halvfjerds” (”halv fjerde snes”), ”le medietate del quarte vintena”, ”firs” (”fire snes”), ”quatro vintenas”, ”halvfems” (”halv fem snes”), (”le medietate del quinte vintena”), e finalmente ”hundrede”. Isto es simplemente ”cento”. 

Un altere cosa characteristic es que on comencia con le secunde numero in per exemplo cinquanta-un: en og havtreds (1+10+20+20=51).

Le systema de contar con vintenas es plus vetere que illo de decenas. Isto se appella le systema vigesimal, del latin vicesimus, ”le vintesime”. Illo esseva commun in plure linguas occidental (e anque in altere partes del mundo), ma ha disparite del lingua quotidian in le tempore moderne. Ma in francese e danese illo remane, como un reliquia historic.

Il sembla que le contar in vintenas esseva multo practic in le passato, ante que on poteva scriber numeros. In vice on poteva per exemplo facer incisiones in bastonettos. Le parola anglese pro vintena es ”score”. Iste parola veni del ancian lingua nordic e le signification es de facto ”incision”.

Ma como contar usque vinti, solmente usante le digitos? Esque on anque usava le digitos del pedes?

Un alternativa es que on contava usque cinque a un mano. Al altere mano, post cata cinque al prime mano, on moveva le pollice super le altere digitos, assi habente quatro positiones pro cinque numeros, 5x4=20. Iste theoria es speculative, ma corresponderea al systema sexagesimal del sumerianos, ubi on con le pollice contava le phalanges del quatro remanente digitos. Quatro digitos con tres phalanges face duo-dece, un altere importante numero. Con le altere mano on conta cinque, assi nos arriva a sexanta (12x5=60). 12 e 60 nos recognosce del horologio. 

Svedeses dice que daneses conta in un estranie e illogic maniera. Ma illes non comprende que sovente lo que sembla esser illogic, solmente es logica a un plus alte nivello, assi como chaos es un multo complexe forma de ordine.

Alora, franceses e daneses! Continua contar vostre vintenas. Mille gratias, o forsan io debe dicer: cinquanta vintenas gratias (50x20=1000) pro preservar le ancian modo de contar in vostre belle e characteristic linguas!

Le fortia interne

Durante dies obscur

sur glacieros tu vaga

Vacue es, le stomacho

Tu non trova le preda

Tu pelle, plus albe que blanc

Tu anima nigre, amar

Tu sta ante le abysmo

Impossibile es retornar

Le fortia interne – libera!

Tu es un urso audace

Con rage illo te plena

Un bestia feroce te face

Le prime radios del alba

te evelia del furor

Nusquam tu pote vader

Le futuro es un horror

Ma le fortia te compulsa

de nunquam finir luctar

Nonobstante le obscuritate

le spero debe brillar

Pica pica

Pica pica poco poco picca Pan paniscus

Pelecanus philippensis pesa Pyrrhura perlata

Phocoena phocoena palpa Papio papio

Panthera pardus perde parve Passer pyrrhonotus

Pangasius pangasius pana Pangio pangia

Pipistrellus pipistrellus pipa piemente

Prionailurus planiceps plana plure projectos

Philodromus praedatus publica pathetic pamphletos

Le jardin intemporal del amor

Io viagia al futuro,

al femina qui io amara,

nam illa ancora non es nascite

Io la videva

in passionate sonios prophetic

Illa me vocava

de un altere loco e tempore

Le genio del amor

construeva le machina de tempore

e programmava le coordinatas

Io gira trans le vortice temporal,

trans annos e decenas

in poc secundas

Io ha arrivate

Io exi

Io la vide

Illa sta in le jardin

Illa ha trenta annos

et es in le culmine de su beltate

Justo assi io la vole haber

Nos essera insimul,

eternemente juvene,

sempre suave,

perpetuemente inamorate

Le tempore se calmara

e se ponera a dormir

inter flores

In iste horto, nos demorara

nam le fructos es tan dulce

e le arbore del cognoscentia

del ben e del mal

non plus es prohibite,

e si le tempore de nove se eveliara

nos nos basiara passionatemente,

nam tunc illo se arrestara

e de novo ponera a dormir

e soniara del amor

Io non vole esser in ulle altere loco

e in ulle altere tempore

Solmente hic

con illa

in le jardin intemporal del amor

Ioancoraamate

Clicca al imagine pro aggrandir lo. Pote tu leger le texto?

Dies e deos

In luce lunar, nasce lunedi,

filia de Selena, illa es ci

Un die de nove activitate

sub le legier lunar gravitate

Martedi va con Marte in ardor,

le deo de guerra, fortia, valor

Con gladio in mano e foco in corde,

al battalia ille nunquam es tarde

Mercurio con le talones alate

un message a te ha apportate

Mercuridi, le medie septimana

ganio, fortuna e confidentia emana

Jovedi veni con Jupiter e Zeus

Rumorose tonitro evelia Morpheus

Ille resta in casa con pensatas profunde

Le fulmine parla, le terra responde

Nos saluta venerdi, con Venus in flor,

le irresistibile dea del amor

con beltate plenate, e harmonia divin,

illa invita al grande festa vespertin

Sabbato es le belle die de reposo

Insimul infantes, sposa e sposo

mangia plattos multo gustose

In casa regna atmosphera amorose

Al fin dominica, le die de Domino

Le sol radia a cata homine,

le fin del septimana con calor plena

Tosto reveni le filia de Selena

Toto es connectite

Le plus profunde

experientia del vita

es que toto es connectite:

Energia e materia,

soles e planetas,

homines e animales,

nubes e plantas,

emotiones e pensatas,

parolas e actiones

On senti como on es

solmente un grano

de sablo al plagia

ma al mesme tempore

un integre oceano

On es toto e nihil,

totalmente plenate

ma al mesme tempore vacue,

totalmente extatic

ma al mesme tempore

totalmente seren

On senti le fructo existential,

ubi le nucleo es sagessa,

le dulce e molle pulpa es amor

e odio e obscuritate

es le tenue ma dur scalia

Deo non existe

ma anque es le totalitate

Le universo es plenate

de myriades esseres

ma in le fundo, solmente un

On audi le responsa a tote questiones

sin audir un singule parola

On se evelia de un sonio,

brossa le dentes e se vesti,

aperi le porta e exi del casa

post un longe tempore

On vide homines passante

e vide se mesme in illes,

e illes in se mesme

On respira le aere,

saturate con oxygeno e compassion

Toto es connectite

Aurora autumnal

Aurora autumnal

Colores calorose

Aere es frigide

Le adoratores del sol

 Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.2, 2022

Recentemente, un collega del labor me contava un historia surprendente e amusante, prendite del vita real:

Le amica de illa (de Svedia) visitava Cuba, e se inamorava in un viro cuban. Nos le pote appellar José. Le inamoratos voleva conviver, ma isto non esseva possibile in Cuba, alora illes se moveva a Svedia.

Illes arrivava a Svedia in primavera, al citate de grandor medie, Eskilstuna. José promenava al stratas, fascinate del multe differentias, comparante con le citates cuban.

Tosto ille observava un peculiar activitate inter le citatanos: illes se inclinava contra muros, levava lor capites verso le sol, e diceva ”aaah”. Illes semblava multo felice, como in extasis.

José essayava divinar, que significava iste estranie comportamento. Clarmente isto esseva un ritual del sorta, que habeva un clar connexion al sol. Esque le svedeses es adoratores del sol, como

le egyptianos ancian? Ille pensava que illes es christianos, e le citate es plenate de ecclesias. José solmente parlava espaniol, e multo poco anglese, assi ille non poteva demandar le adoratores del sol de lor religion. 

Le sequente die anque José se inclinava contra le muro, presso alcun heliolatras svedese, mirava in alto e critava ”aaah!” a voce alte. Le svedeses le reguardava suspiciosemente. José deveniva inquiete. Forsan ille habeva effectuate le ritual in un maniera incorrecte? O forsan iste culto solmente es pro svedeses?

José remarcava que le svedeses es un populo diligente. Illes labora in lor officios tote le die. Quando illes ha le pausa, illes hasta foras pro adorar le sol durante al minus alcun minutas. Durante le primavera, le dies ancora es breve. Alora, quando illes vade al labor e retorna del labor, le celo es obscur.

In le vespere, José habeva le cena con su amata e alcun amicas de illa. Illa habeva apprendite espaniol, e traduceva pro ille. José demandava le gruppo de lor fide. Ille mesme esseva catholico. Le majoritate respondeva que illes esseva christianos, ma rarmente visitava le ecclesia. Alcunos esseva atheistas. ”Ma cognosce vos alcun adoratores del sol?” ille demandava al fin. Le alteres non del toto comprendeva le question. Alora José contava de lo que ille habeva vidite al stratas del citate. Pois omnes erumpeva in riso. Illes rideva longemente, de tote le corde. Postea le amata de José le explicava:

”In Svedia nos ha un longe hiberno. Durante plure menses, le dies es breve e frigide. Le sol non se leva multo super le horizonte, mesmo in mediedie. Quando veni le primavera, le dies deveni plus longe, e le sol brilla plus fortemente, le homines exi al stratas durante lor pausa, pro reciper un poco de luce e calor. Ille ha satis de frigor e obscuritate, post le longe hiberno. 

Illes sia adoratores del sol, ma illes non crede que le sol es un esser divin. Illes sape que illo es un orbe ardente de hydrogeno e helium, un gigantic reactor nuclear que plana trans le spatio, ma totevia lo ama multo.”

Microplasticos

In traffico, in publico 

Tritico, cosmeticos, 

tropicos e toxicos 

Anque in pneumaticos  

Microplasticos 

 

Politicos, pragmaticos 

In medicos, in mendicos 

Psoriaticos, fanaticos 

Anque in pneumonicos 

Microplasticos 

 

In gnosticos, agnosticos,  

catholicos, synopticos 

In le ecclesiasticos 

Mesmo in le scepticos 

Microplasticos 

  

Atlantico, Pacifico, 

Adriatico e Baltico, 

Porto Rico, Mexico 

Mesmo in Monaco 

Microplasticos 

 

Musicos e physicos, 

lunaticos, historicos,  

chimicos e opticos  

Anque in grammaticos 

Microplasticos 

 

Le topico del epico 

es lyrica del panico 

Io non es rhetorico, 

solmente un laico 

Microplasticos

Le schola del vita

On non pote divider homines

a ganiatores e perditores,

nam le vita non es un concurso

 

In le fundo, le vita es un schola,

e le plus importante disciplinas es:

amor, sagessa, compassion

e saper

Le plus capace alumnos

non es illes qui vole esser le melior,

ma illes qui ama le schola,

nam illes vide le valor del saper

Quando le schola fini,

le alumnos va al domo, al parentes,

le animas lassa le corpores

e vade al Patre e al Matre

Illes non pote prender con se

cosas o pecunia,

ma solmente lo plus importante,

amor, sagessa, compassion

e saper