Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.4, 2022
Si gente realisarea como unic e valorose es Interlingua, illes se interessarea plus pro le lingua, e lo dispersarea a tote lor familia e omne lor amicos.
Interlingua sovente es mentionate in le mesme contexto que linguas construite, como Esperanto, Ido, Klingon et alteres. Le comparation non es toto juste. Interlingua non es construite, ma toto naturalistic, e in le vocabulario, e in le grammatica.
Quanto al vocabulario, Interlingua es le opposito de un dialecto. Solmente le plus international parolas es usate. Le grammatica non es artificial, solmente un simplificate forma del grammatica romanic commun.
Le parolas retene lor forma e orthographia original. Isto es un enorme avantage in duo manieras:
a. Ille qui apprende Interlingua, al mesme tempore apprende le fundamentos de omne le linguas romanic.
b. Isto face Interlingua facilemente comprensibile pro multe personas.
Io vide tres functiones principal pro Interlingua:
1. Le obvie e fundamental function es como un lingua pro communication international. Ma in iste campo, le lingua usque nunc ha habite un modeste successo. Isto es in grande parte causate de mal selection de momento ("timing"). Quando Interlingua nasceva in le cinquantas, anglese justo habeva comenciate attinger le stato de (quasi) lingua mundial. SUA deveniva le dominante stato superpotente del west, e le domination militar et economic tosto expandeva al campo de cultura popular. Al mesme tempore Interlingua debeva concurrer con Esperanto, como le alternativa neutral de un lingua mundial. Esperanto habeva un grande avantage proque illo jam habeva habite plus que 60 annos pro establir se. Interlingua nunquam habeva un ver opportunitate de monstrar su potential.
2. Le secunde function es como un clave al vocabulario international de origine greco-latin, o como parte de studios romanistic. Interlingua ha essite usate in iste modo in le schola svedese, principalmente per Ingvar Stenström, ma iste uso non esseva continuate e non se dispersava ad altere paises.
3. Le tertie function es artistic. Indisputabilemente, Interlingua es un lingua belle, que es apte pro litteratura e cantos. Iste dominio lingual ancora es assatis virginal pro Interlingua. Il existe un manata de romanes e novellas original. Il ha un cantario con cantos traducite de multe linguas, ma ubi es le registrationes?
Si alcun interlinguista succede crear un hit-melodia o un roman revolutionari, isto poterea esser un modo de eveliar interesse pro le lingua.
Un lingua sin cultura es morte. Si nos vole attraher juvenes a Interlingua, nos debe crear cultura pro juvenes.
Un exemplo de que isto functiona es le cultura popular japonese e coreano. Multe juvenes se inamora in iste culturas quando illes ascolta K-pop, lege manga e specta anime. Isto los inspira ad apprender iste linguas que es difficile pro occidentales. Interlingua serea multo plus facile pro illes, ma ubi es le cultura excitante?
Nos ha creatores de cultura original, ma nos besonia multes plus. Con le tempore illes venira, le cultura de interlingua crescera, e al mesme tempore le interesse pro le lingua.
