Sep 11, 2025

Le beltate de un lingua cantate


Si tu vole trovar

le beltate de un lingua:

Ascolta su plus belle cantos


Lassa lor tonos vibrar

in tu corde e tu anima

Lassa los prender te a un viage

a un pais lontan,

plenate de silvas e lacos,

villages e citates

e homines con altere parolas

 

Le voce es le plus belle instrumento

e le lingua es su tonos

Ascolta le parolas e melodias

Lassa los contar lor veritates

Recipe pensatas e sentimentos


Ascolta le plus belle cantos

e le plus ver parolas


Le cosas non es lo que illos sembla esser


 Le cosas non es lo

que illos sembla esser

Le imagines non reflecte

le realitate

Le melodias non nasce

in instrumentos

Le parlar e le canto

non veni del gorga


Mystic machinas omnisciente

nos educa e amusa

Illos crea illusiones

pro diverter o deciper

Le cosas non es lo

que illos sembla esser

Fiction e realitate

se misce

e cambia de placia


Anima e corpore


Le corpore es vetule

ma le anima es juvene


Le anima es vaporose

ma le corpore: ponderose


Le lingua del strumphes

Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.6, 2022 

Le strumphes, anque cognoscite como le smurfes, es figuras popular in le cultura del infantes, in le comencio in bandas designate, e plus tarde in films animate. Illes es parve, blau gnomos, con bonettos blanc, que habita in un village forestal, in casas que ha le aspecto de fungos. Illes nasceva in 1958. Lor creator es le designator belgic Pierre "Peyo" Culliford.

Un peculiaritate interessante e amusante del linguage del strumphes es que illes sovente reimplacia differente parolas con le parola "strumph". Si il es un verbo isto deveni "strumphar", le adverbio deveni "strumphemente". Solmente le strumphes comprende le exacte signification de cata "strumph", ma nos alteres comprende assatis ben, con le adjuta del contexto.

Culliford inventava le lingua del strumphes, e le nomine del strumphes, in 1957, quando ille dinava con su amico, le designator André Franquin, qui designava inter alia Spirou e Gaston. Ille peteva Franquin de dar le le saliera, ma non immediatemente poteva rememorar se le parola pro saliera, assi ille spontaneemente inventava le parola de nonsenso "schtroumpf". In francese: "Passe-moi… le schtroumpf!", "Da me... le strumph". Franquin respondeva in le mesme maniera: "Hic es le strumph - quando tu ha finite strumphar, strumpha lo retro." Assi le amicos continuava parlar "strumph" le resto del fin del septimana.

In realitate, "schtroumpf" es pronunciate in francese como le parola german "strumpf", que significa "calcea". Esque Culliford cognosceva germano, o es isto un coincidentia? Le facto es que in le traduction german, le strumphes deveniva "Die Schlümpfe". In nederlandese illes se appella "De Smurfen", assi como in multe altere linguas. Le italianos prefere "I Puffi", le hispanoparlantes "Los Pitufos", le lusophonos de Portugal "Os Estrumpfes" e de Brasil "Os Smurfs". Le russos los appella "Смурфики", "Smurfiki", con un charmante suffixo diminuitive.

Proque scribeva io iste chronica? Lassa me explicar, in le lingua del strumphes!

Proque io stumpha linguas, e tamben le strumphes, il es natural que io strumpha le lingua del strumphes. Assi io strumphava: proque non strumphar un chronica que strumpha le phenomeno. Como sempre, on strumpha le majoritate del strumph al internet. Io strumphava plure differente strumphes in differente linguas, e al fin strumphava un texto, usante mi strumph. Postea io strumphava le texto un poco, e pois un poco plus. Al fin io esseva contente de mi strumph, e lo strumphava via al redactor.

Quando on joca con linguas, on pote explorar lor structura, possibilitates e limitationes. On pote facilitar o complicar le communication. On pote amusar, confunder o passar secrete messages a altere initiatos.

Le lingua del strumphes es un bon exemplo de como on pote stimular le curiositate de infantes pro linguas, in un modo jocose.