Apr 23, 2024

Pensatas presso un laco nebulose

 


Io non vole memorar me

le dulce dies

quando le amor surrideva verso me,

quando le sol brillava

e nulle problemas existeva

nam ora le amor ha volate via

e le melancholia del memorias

se torna in veneno



Io non vole pensar

del futuro quando tote mi amicos

non plus remanera,

mi domo sera ruinate,

le stratas ubi io cammina cata die

sera rupte e plenate de mal herba,

nam le dolo super toto que sera perdite

es un toxico mortal pro le mente



Io sta presso le laco

Le anates sede immobilemente

al imperceptibilemente retirante bordo glacial

Le natura es quiete, attendente

Illo me inspira a tacer

Proque?

Ha mi crito jam mutescite?



Io ha critate

assi que mi voce deveniva rauc

Io ha plorate

assi que mi lacrimas se exhauriva

Io essayava precar

ma non trovava le verbos,

ma quando le emotiones finiva arder

e se tornava a cinere

un pace profunde nasceva

Le aere es plus frigide

que mi labios sic

Le aqua es plus frigide

que le aere

Le glacie es plus frigide

que le aqua

ma que es plus frigide que le glacie?

Forsan illa sape le responsa?



Io solmente vole star hic presso le laco

e spectar le nebula

que face le aqua e le celo funder se

a un gris unitate

Io vole necar me in le vacuitate del nunc,

disparer in le nebula,

e planar super le aqua

con Le Sancte Spirito

ante le creation



Ma tunc io senti

tu mano in mi mano

Tu retornava!

Le gaudio es subite e inexpectate

Le nunc deveni plenate de calor

e le dolo del anima

se disgela

Nostre amor renasce hic e nunc

Isto es le sol cosa

que es importante



Es Interlingua le melior alternativa pro communication international?

Le sonio de un lingua mundial, le qual darea omne le homines le possibilitate de comprender le un le altere, ha existite durante longe tempore. Iste sonio non se ha realisate plenmente. Ma durante le millennios, il ha existite linguas regional e international, como latino, arabe, swahili, lingua franca, francese, espaniol, anglese e multe plus. 

Lingua franca esseva un pidgin del sorta durante le medievo. Le lingua esseva usate in le commercio inter paises mediterranic. Illo esseva usate e per romanophonos e per parlatores de arabe e altere linguas. Le vocabulario esseva primarimente romance. Hodie le termino "lingua franca" es le synonymo de un lingua international.

In nostre dies anglese es le plus diffuse lingua international. Illo ha 1,5 milliardos parlatores e plus de homines lo parla como su secunde (o tertie) lingua, que como le lingua materne. Illo es parlate in omne le continentes.

Quando on vole decider qual lingua es melior pro communication international, on lo pote facer in duo manieras: le maniera theoretic e le maniera practic. Que nos initia con le maniera theoretic.

Theoreticamente, le melior alternativa es un lingua constructe que es facile a apprender. Isto es le plus juste alternativa. Nemo serea favorisate, nam isto es le lingua materne de necuno. Le vocabulario, grammatica e pronunciation es facile a apprender, proque illos es simple e regular.

Ma anque un lingua national que es facile a apprender poterea esser un alternativa.

Quando on investiga le plethora de Linguas Auxiliar International, on remarca que le majoritate es basate a latino e linguas occidental. Isto es particularmente ver si nos considera le tres plus grande LAIs: Esperanto, Ido e Interlingua, le tres muschetteros del LAI.

Io brevemente summarisara mi opinion super le avantages e disavantages del tres linguas.


Le avantages de Esperanto

Iste lingua es le plus grande del tres. Illo es usate activemente per decenas milles personas in tote le mundo. Illo ha le plus grande ressources pro inseniamento in grande scala, si illo devenirea un official lingua mundial. Illo ha un grammatica regular e es scribite assi como pronunciate. Le final vocal del parola monstra le classe del parola e parolas facilemente pote cambiar classe, per exemplo substantivo, adjectivo e adverbio. Le plus commun parolas interrogative e relative seque un modello regular, le tabella del correlativos, que facilita le memorisation de illos. Un ben disveloppate systema de prefixos, infixos e suffixos facilita le creation de nove parolas e minimisa le numero de unitates lexical que on debe apprender. (Le majoritate del parolas veni de latino/italiano, germano e francese.) 

Esperanto ha existite durante 137 annos e durante iste tempore un cultura con litteratura, theatro e musica ha crescite. Cata anno il ha diverse incontros e un congresso con plus que mille participantes. On pote viagiar in multe paises e habitar sin costo presso altere esperantistas, gratias al 'Pasporta servo'.


Le disavantages de Esperanto

Le artificial character del lingua es assatis remarcabile. Le practic e simple systema de construer parolas causa certe peculiar anomalias. Per exemplo, il non ha ulle ver parola pro matre, le plus importante persona in le vita. In vice, illa debe esser appellate "patressa", "patrino" (patro=patre, -ino=suffixo feminin). Le forma masculin es le norma, e le forma feminin besonia un suffixo. In vice de aperte, o debe dicer "le-opposito-de-claudite", "malfermita", e sinistre se appella "le-opposito-de-dextre", "maldekstra". Le grammatica ha un certe grado de redundantia, que pote complicar le apprension, per exemplo le obligatori suffixo accusative. Il ha signos diacritic, assi que on besonia un claviero special.


Le avantages de Ido

Ido es le Esperanto reformate. Le linguas ha un grande similantia, ma le majoritate del problemas de Esperanto es solvite. Matre se appella "matro" e sinistre "sinistra". Le forma del sexo es neutral e le formas feminin e masculin ha cata un su proprie suffixo. Le suffixo accusative non es obligatori e il non ha signos diacritic. (Le vocabulario es basate a latino e linguas occidental, ma con un partialmente altere selection que lo de Esperanto. Le ben disveloppate systema de affixos es retenite in un forma modificate.)


Le disavantages de Ido

Sincermente, io debe confessar que io non vide ulle disavantages in Ido. Le lingua ha un bon balancia inter lo schematic e lo natural. Illo es belle e logic.

Ido nasceva trenta annos post Esperanto. Tunc Esperanto jam se comenciava establir e habeva un grande avantia. Le movimento idista se debilitava per decessos e defectiones inter le figuras gerente. Ma le movimento non dispareva, e ganiava nove energia quando internet se establiva, e offereva nove possibilitates pro communication e diffusion de information.

Nonobstante, le movimento es parve e le lingua non ha le mesme ressources como Esperanto pro disveloppar su cultura e actualisar su vocabulario.


Le avantages de Interlingua

Iste lingua es le producto de un processo scientific. In iste maniera dispare le major parte del arbitrarietate que existe in Esperanto e Ido. Le vocabulario es consequentemente extrahite del vocabulario international latino-grec. Le forma prototypic del parolas es seligite, si illo existe in al minus tres linguas de fonte o controlo. Assi es facile actualisar le vocabulario, usante le regula de tres. Le orthographia es conservative, pro crear le plus grande recognoscibilitate e le grammatica es romance simplificate. Le resultato es un belle lingua que es facile a apprender e que pote esser comprendite in alte grado per quasi tote le romanophonos, sin studios previe.


Le disavantages de Interlingua

Iste lingua es multo similar al linguas romance, particularmente italiano e espaniol. Assi illo favorisarea iste parlatores ante tote le alteres, si illo serea lanceate globalmente. Le regula de tres non sempre es applicabile. Tunc on debe seliger un parola que existe in solmente duo linguas, o le parola latin. Le naturalistic character del lingua resulta in certe irregularitates grammatic e le orthographia es plus difficile que in Esperanto e Ido. Le movimento es parve, assi como illo de Ido.


Le problema con nostre "tres muschetteros" es que illos es multo occidental, quando al vocabulario e pronunciation. Quando al grammatica, Esperanto e Ido ha elementos que on pote trovar in linguas non occidental. On pote remarcar que Esperanto ha essite assatis popular in inter alia China e Japon.

Nonobstante, secundo me, omne le "tres muschetteros" es digne candidatos pro un lingua mundial, cata un con su proprie meritos e su proprie character.

Ma si il ha tres muschetteros, d'Artagnan debe esser in le vicinitate, nonne? Assi es! E hic d'Artagnan es representate per Lojban.

Lojban es un in toto logic lingua. Le vocabulario es basate al sex plus parlate linguas in le mundo (mandarin, anglese, hindi, espaniol, russo e arabe) que face le lingua culturalmente neutral. Le grammatica es toto regular e sin ambiguitates. Illo pote transmitter ideas complexe con le plus alte precision. On pote apprender le lingua in un modo multo systematic. Su toto logic structura lo face apte pro diverse applicationes computatorial.

Isto debe esser le perfecte lingua pro communication international sin ambiguitates? Que es le problema? Proque le lingua ancora es quasi incognite?

Un problema pote esser que le grammatica es complexe e differente del grammatica del linguas natural. Le vocabulario es aprioristic. Malgrado su derivation ex grande, ben cognite linguas, illo es assi modificate, que il es multo difficile a divinar le etymologia del parolas.

Ultra isto, il non sembla que le usatores ha le ambition de dispersar le lingua al massas. Illo plus tosto ha le character de un lingua philosophic pro disveloppar le pensar e explorar nove modos de communication.

Ultra le tres muschetteros e d'Artagnan, existe milles de linguas constructe e alcuno de illos es le melior lingua international auxiliar. 

Alternativemente on poterea usar un lingua national con facile grammatica, como afrikaans o Bahasa Indonesia. Ma como poterea le humanitate poner se de accordo de qual lingua a seliger? Il ya existe tante ideales lingual e preferentias cultural.  


Isto nos duce al maniera practic.

In vice de theoretisar super qual lingua serea melior pro communication international, on pote considerar como appare le mundo in le realitate. Le facto es que le plus successose lingua es illo que ha le plus de poter, pecunia e cultura popular.

Multe differente linguas ha cambiate le rolo de esser le dominante lingua, ma hodie iste rolo, sin question, appertine a anglese. Iste lingua ha essite propagate per duo imperios, le britannic e le american, per colonisation e dominantia politic, economic e cultural.

Ma on non pote facer se comprendite ubique con anglese. In certe paises altere grande linguas regional es plus usabile, como espaniol, arabe, russo o mandarin.

Post un periodo de disgelo politic, le guerra frigide ha renascite. Quando isto es scribite, in april 2024, le guerra ancora ragia in Ukraina e le tensiones cresce inter OTAN e Russia. Le rivalitate de poter continua inter SUA e China. Considerante isto, il es utopic a pensar que on poterea arrivar a un accordo super un commun lingua mundial.

Anglese non es le pejor alternativa de un lingua mundial. Le vocabulario es un mixtura de quotidian parolas germanic e plus docte parolas normande (=francese), latin e grec. Le grammatica es assatis facile. Le pronunciation pote esser difficile, ma de facto sovente es modificate, pro convenir al parlatores de varie linguas. Per exemplo, multe homines de India e africanos parla anglese fluentemente, ma con un distincte accento, colorate de lor linguas materne.

Le plus difficile aspectos de anglese es le orthographia e le uso avantiate e litterari del lingua, con multe synonymos, expressiones idiomatic e nivellos stilistic. Ma le basic parlate anglese quotidian es simple.


Un plus realistic e practic solution del problemas de communication es purmente technic. Le applicationes e programmas de traduction deveni de plus in plus avantiate e sophisticate, gratias al intelligentia artificial. Al mesme tempore, le technica deveni sempre plus integrate con nostre proprie corpores, con receptores de testa sin filo, berillos intelligente e tosto, implantate microchips.

Assi, si io viagiara a China in le futuro assatis proxime e volera comprar fructos al mercato, io probabilemente parlara mi proprie lingua, un parve altoparlator in mi berillos lo dicera in mandarin, e mi receptores de testa traducera le responsa pro me. On jam pote usar un smartphono como interprete, ma con le rapide disveloppamento, le technica deveni de plus in plus effective e integrate in sempre plus micre, avantiate, portabile unitates.

Ma mesmo si le technica pote adjutar como interprete, illo non pote reimplaciar le intimitate e plus profunde comprension del communication directe inter homine e homine.

E mesmo si le technica in le futuro nos adjutara con multissime cargas intellectual, como cerca del information, projectos creative, traduction e multo plus, il es importante que nos non deveni pigre e lassa tote le pensar al machinas. Nam tunc le machinas al fin devenira nostre dominatores, e non vice versa.

Dunque io continua apprender linguas, mesmo si io non los besonia in mi vita quotidian. Solmente proque io los ama.

Io debe concluder per responder al question del titulo: Es Interlingua le melior alternativa pro communication international?

Mi responsa subjective es: Si! Un del melior alternativas, ma non le unic alternativa.

Ma Interlingua tamben ha multe altere avantages. Per exemplo illo es un clave al linguas romanic e un apte lingua pro litteratura, poesia e cantos.

Apr 11, 2024

Le urso de Interlingua



Onto humoristi


Santiago de Uba, 11 april 2124

Nostre protagonista es un urso. Omo in le fabulas, ille funtiona preisemente omo un homine. Ille se appella Arlos Astro, ha 20 annos, labora in un offiina e ha multe interesses.

Su primari interesse es viagiar. Ille ha visitate multe paises, inter alia Anada, Ambodgia, Hile, Olombia e Hina. Ille ama ir al afé e joar anasta on su amios.

Un die ille legeva un annunio in le jornal:

"Le Union Planetari pro Interlingua invita omne interessatos al Onferentia international in Openhagen. Il habera ursos pro omeniantes, ursos de onversation, disursos e exursiones. Insribe vos hodie e paga immediatemente pro apprender le plus faile lingua del mundo in solmente tres dies!

Arlos deveniva plenate de enthusiasmo. Ille se insribeva al onferentia e in julio del mesme anno ille viagiava a Openhagen. Le Onferentia esseva organisate in Hotel Asino Royal. Le organisator in hef, Hristian Aspersen, ordialmente salutava Arlos e le ento altere partiipantes.

Un multo amabile femina nominate Inderella Apui gereva le urso del omeniantes. Primo, le studentes debeva apprender le alphabeto.

-Le prime quatro litteras del alphabeto de Interlingua es a, b, d. Repete on me: a, b, d, dieva Inderella.

-A, b, d, repeteva le studentes.

Arlos levava su braio.

-Si? dieva Inderella.

-Le maestra dieva que isto es le prime quatro litteras, ma solmente presentava tres litteras.

-Io me gaude que vos poneva iste demanda! Le ausa es que le anian tertie littera es extinte. Isto ourreva ante tu nasentia e esseva ausate per le ambios limati. Multe speies ha essite extinguite durante le undas de alor, inundationes e periodos de extreme siitate. Isto mesmo olpava le tertie littera. Isto ha hoate tote le alphabeto e ausate grande damnos al orthographia e omprensibilitate del textos. Le plus brillante sientistas ha probate revivifiar le tertie littera on varie experimentos geneti, ma habeva nulle suesso.

Arlos apprendeva Interlingua e ganiava multe nove amios al onferentia. Postea ille retornava a Uba e ontinuava su vita quotidian.

Ma ille non poteva finir pensar del disparite tertie littera. Omo revivifiar lo? Arlos pensava super su harateristias. Omo illo aspetava? Omo illo esseva pronuniate?

Post longe tempore ille trovava le solution:

Le tertie littera esseva un ompliate organismo e dunque non poteva superviver le ambios limati. Isto signifia que illo de fato onsisteva de duo onsonantes, assi omo un gemino siamese. In altere parolas: un digrapho. E iste duo onsonantes habeva supervivite in le initiales del tertie littera: T L. Isto es pronuniate assi omo in le parola anglese "antler" que signifia "orno del ervo".

Tlarlos informava le autoritates super su spetltatlular distloperta. Le nova pertlurreva tote le mundo e omne le stlriptores e jornalistas esseva extatitl super le fatlto que le alphabeto de novo esseva tlomplete.

Tlarlos deveniva famose e fatleva un belle tlarriera. Al fin ille deveniva le ministro de edutlation in le governamento de Tluba.

E assi fini le tlonto del urso Tlarlos Tlastro, qui revivifitlava le extinguite tertie littera.


Guerra e pace

Si tu vole pace:

prepara te pro guerra

Si tu vole guerra:

pretende voler haber pace