Nov 19, 2022

Tempore decimal

Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.2, 2020

Durante le Revolution Francese, le systema metric esseva lanceate. Illo es basate al systema decimal. Pesos e distantias debeva esser standardisate. Contar usante decenas es plus facile que usante per exemplo dozenas. Assi un metro deveni 100 centimetros e 1000 millimetros. Isto pote esser comparate con le yard, que es dividite in tres pedes, que es dividite in 12 uncias.

Un reforma, que esseva introducite in Francia in 1793, ma le qual nunquam habeva successo e esseva abandonate post alcun annos, es le tempore decimal. 

Quando pesos e distantias esseva convertite al systema metric, on voleva facer lo mesmo con le tempore. Nostre tempore standard, con 12 horas in le nocte e 12 in le die, con cata hora dividite in 60 minutas con 60 secundas, ya es un hereditage del systema numeral sexagesimal del sumeres. 

Le horologio decimal divide le die e nocte in dece horas, con cento minutas in cata hora, con cento secundas in cata minuta.

Un avantage con le tempore decimal es que il es plus facile a contar quante tempore differente cosas tarda. Isto facilita le planification. Il es facile calcular que un excursion que tarda 200 minutas decimal, tarda duo horas decimal, alora duo decimos del die e del nocte.

Tempore decimal poterea facilitar le calculation de salarios, observationes astronomic, competitiones e multe altere cosas. On mesmo facilemente pote vider quante percentos del die ha passate: a quatro horas e septanta minutas, isto face 47 percentos. 

Al altere latere, le systema sexagesimal ha altere avantages. 60 es equalmente divisibile con multe numeros. Isto facilita le calculo mental, proque on evita numeros decimal: le medietate deveni 30, un quarto deveni 15 e un quinto deveni 12. Isto anque conveni con le systema gradual, ubi un circulo ha 360 grados. (6x60=360). Anque illo ha radices sumerian.

Il ha multe causas del successo non occurrente del tempore decimal. Io solmente pote mentionar alcun de illos hic:

-Le idea esseva connecte al Revolution Francese. Ma quando le Prime Republica esseva abolite e Napoleon accedeva al poter, le regime que advocava le cambio temporal dispareva.

-Insimul con le tempore decimal, on voleva introducer un nove calendario, ubi le menses habeva nove nomines, e le septimanas habeva dece dies in vice de septe. On voleva dischristianisar le calendario e assi removeva le dies del sanctos. Isto non deveniva un successo con un populo que ancora in grande parte credeva in le Deo christian.  

-Horologios ancora esseva costose tunc, e cambiar tote le horologios dunque serea un grande costo.

-Le tempore decimal non significa un sufficientemente grande melioration, assi que homines haberea le motivation de cambiar a illo. Le avantages es principalmente mathematic, e non causa ulle notabile differentia in le vita quotidian. 

-On non debe subestimar le fortia del habitude. Dece horas in vice de 24 causa confusion, quando on debe apprender le horologio de novo: subito le numeros prende nove significationes. Al quinte hora il es mediedie, e poner se in lecto jam 9:30 sembla esser troppo tosto. Ma isto probabilemente es necessari, considerante que on solmente ha tres horas de dormir. 

1 comment:

  1. Fonte del photographia:
    https://svalbard.watch/pages/about_decimal_time.html

    ReplyDelete