Io vade lentemente
trans grande, vacue salas. Il es tanto silentemente. Io solmente audi
mi proprie passos, le vento que mugi in rumpite fenestras e critante
laros in distantia.
Io vide longe rangos
de sedias e sofas. Lor stoffas ha devenite maculate e discolorate del
humiditate.
In le automatos io
vide bottilias con biberages refrescante. Le etiquettas ha devenite
pallide ma le contento ancora ha le colores original brun obscur,
jalne e rubie. Un tenue strato de musco partialmente coperi le
pavimento.
Un televisor ha
cadite al solo. Illo jace con le schermo in basso. Presso illo, il ha
fragmentos de vitro.
Io me approxima a un
grande fenestra. Un mus curre via al longe del pariete.
Foras io vide le
pistas de volo, coperite de herba, arbustos e sporadic arbores.
Presso le gates sta
ferruginose aeroplanos. A un de illos, le alas se ha inclinate in
basso, usque le solo.
Le homines ha
disparite. Le ruito, parlar, rider e plorar ha disparite. De novo io
audi le vento sibilante in le fenestras rumpite e le aves lontan. Io
surride e un lacrima lassa mi oculo. Io me perde in memorias, cessa
camminar e claude mi oculos.
Illos sembla tanto
remote. Le annos quando toto se cambiava. Le annos quando le mundo se
arrestava. Quando ruito deveniva silentio. Le turbas al stratas se
cambiava a rar incontros.
E quando le rotas se
arrestava le pedes comenciava camminar.
Quando le schermos
se extingueva io in vice spectava le arbores, le domos abandonate, le
mar e le insulas. Ma le majoritate del tempore io cercava mangiar.
Quando le citates
cessava lucer, le celo stellate appareva durante noctes.
Constellationes celate de novo se monstrava. Io los observava durante
noctes solitari.
Io me torna e vade
retro, verso le sol entrata que io cognosce: trans le fracassate
fenestra a tote pariete. Io exi e senti le vento. Le sol matutin
caleface mi frigide genas. Al grande parcamento sta large filas de
autos rubiginose.
Io specta retro al
aeroporto.
“Reposa in pace,
edificio majestose” io dice con voce grave. “Reposa in pace,
vetere mundo. A vices tu me manca, a vices non.”
Ora io vide mi
navetta. Nos lo fixava a un vetere palo. Ellen remaneva in illo tote
le tempore.
Io me imbarca
cautemente e me sede con difficultate. Io es vetere e promenadas me
fatiga multo.
Ellen surride. Le
batteria con cellulas solar habeva cargate sufficientemente, alora illa
pone le motor electric in marcha e duce le navetta al grande mar.
Illa dirige le proa verso un parve puncto al horizonte. Isto es le
insula ubi io ora vive. Ibi il ha juvene homines gentil que me adjuta
ora, quando mi fortias se debilita.
Quando io observa le
micre undas, io remarca alcun pinnaculos de grattacelos que emerge
super le superficie.
“Esque tu videva
alique interessante?” Ellen demanda.
“Io diceva adeo a
un vetere amico” io responde. “Alora io al fin senti pace”.
Isto es un
minimalistic poema in Toki Pona. Illo solmente usa septe parolas in
differente combinationes. Le resultato es simple e naivistic ma anque
enigmatic e profunde.
Le parolas de Toki
Pona non es declinate e pote functionar in plure classes de parolas,
dependente de lor position.
Hic es un
explication del signification del parolas in le poema:
ona – (pronomine)
illa (anque ille, illo, illos e illes)
pana – (verbo)
dar, donar, emanar, liberar
sona – (subst.)
saper, sapientia, sagessa, cognoscentia
(verbo)
cognoscer
pona – (adjectivo)
bon
(substantivo) bontate
(verbo)
sanar
li – particula que
monstra que le parola sequente es un verbo
e – particula que
monstra que le parola sequente es un objecto directe (accusativo)
Le video es in Toki
Pona e anglese proque le majoritate del tokiponianos usa anglese e probabilemente lo comprende melior que Interlingua.
Io ha facite un video con iste poema in Toki Pona, usante quatro differente systemas de scriptura: latin, sitelen pona (scriptura ideographic inventate de Sonja Lang pro Toki Pona), kanji e hiragana (Japon) e cyrillic.
moku lon supa
tenpo suno li pini
tomo seli kin
Hic nos vide similaritates lexical inter Toki Pona e Interlingua:
tenpo=tempore, suno=sol, pini=fini, tomo=domo
(Le fonte del parolas latinesc in Toki Pona es Esperanto.)
Con un vocabulario
de 123 parolas e un facile grammatica e phonetica
illo es un del plus
facile linguas del mundo a apprender.
On dice que on lo
pote maestrar post circa 70 horas de studio.
Evalutante mi
proprie experientia, io debe constatar que isto sembla esser ver.
Proque le parolas ha
plure significationes dependente del contexto e pote esser combinate
pro crear nove conceptos, on in practica ha un vocabulario de plure
milles parolas.
Per exemplo "tomo
tawa" ("domo movimento") significa "automobile".
"tomo tawa
telo" ("domo movimento aqua") es un nave.
"jan pona"
("persona bon") significa "amico". Assi on non
pote distinguer
inter un bon persona
e un amico.
Un altere composite
parola ambigue es "toki musi" ("parlar de arte")
que pote significar e un canto e un poema.
"musi"
pote significar e arte e amusamento.
Un grande
restriction es le nomines de animales. Per exemplo "soweli"
significa ulle mammal. Alora como distinguer inter un catto e un can?
Certe animales es
plus facile a distinguer. Io lo realisava quando
io legeva un
articulo super le "soweli pi lawa sewi" ("mammal de
capite alte"). Pote vos divinar qual animal es isto?
Plure parolas
functiona e como substantivos, e como verbos, e como
adjectivos. Alcun
exemplos con "pona":
mi pona = io sta ben
(adjectivo)
mi pona e tomo tawa
= io repara le auto (verbo)
pona li pona e mi =
positivitate cura me (substantivo e verbo)
pona! = ben!
(interjection)
Isto es facile a
comprender in phrases breve, ma in plus longe phrases con multe
conceptos composite, on debe concentrar se pro poter deschifrar le
message.
Ma le plus bon Toki
Pona es le simple Toki Pona.
Le scopo del lingua
non es devenir un idioma complete e avantiate.
Le scopo es
simplicitate.
Le creator del
lingua, Sonja Lang, lo usava pro decelerar su pensatas, viver in le
momento e pensar positivemente.
Quando on debe
simplificar su pensar, on pote discoperir su structuras fundamental e
filtrar via omne le cosas non importante. On debe esser sincer. On
non pote celar le veritate detra elaborate formulationes sin
substantia.
In mi caso, io
voleva probar le lingua como un instrumento de creativitate.
Potera io scriber
poemas in iste lingua? - io demandava me mesme.
Le responsa es: si!
Io poteva scriber poemas. Ma illos deveniva differente
que si io los
scriberea in Interlingua o un altere lingua.
Quando restringite,
le creativitate trova nove vias. Le nove parolas crea connexiones
inter se e per isto nove pensatas. Le simplicitate es belle.
In basso vos pote
leger duo poemas, le quales io presenta e in Toki Pona e in
Interlingua.
Al photographias
accompaniante io ha usate le scriptura hieroglyphic "sitelen
pona", create per Sonja Lang. Cata symbolo representa un parola.
Io anque ha create
explicationes ubi on pote vider le texto in toki pona (scriptura
latin e sitelen pona) e in Interlingua, parola post parola.
Io ha scribite plure
poemas in Toki Pona, le quales io potera presentar a vos durante le
menses veniente, si vos lo vole.
Isto es un chronica publicate in Panorama in interlingua, no.6, 2017. Illo reflecte mi impressiones del 22e Conferentia de Interlingua del UMI in Las Palmas in 2017. Tosto comenciara le 23e Conferentia de Interlingua in Praga. Forsan illo anque inspirara un nove chronica de mi parte. (Fonte del photographia: Wikipedia, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Las_palmas_gran_canaria_parque_san_telmo_2005.jpg)
Le palmas de Las Palmas vacilla in le calorose vento oceanic. Undas sensual caressa roccas, plagias e homines natante. Le citate pulsa de vita: parla, crita, klaxona e ride. Inter casas nove e vetere, domos ric e povre, desde centenas le lingua espaniol echoa, plus recentemente miscite con un plethora de linguas del touristas. Ma recentemente un nove lingua appareva al stratas, hotels, restaurantes e plagias de Las Palmas: Interlingua, le soror de espaniol, se faceva audite, et occurreva de novo le magia de communication interlingual. Interlinguistas e canarios parlava e comprendeva le un le altere.
Conversationes, discussiones, camminatas, excursiones. Septe dies de Interlingua del matino al nocte: un extendite curso de conversation. Labor e amusamento in un felice maritage.
Scientistas ha constatate que Las Palmas ha le melior climato del citates del mundo. Esseva nos in le paradiso? Saporante le suave fructos local, sentiente le sablo del plagia sub nostre pedes, gustante vino, smoothies e aqua de Firgas (con gas o sin gas, secundo le gusto diverse del gruppo), nos divideva experientias, transformante a Interlingua nostre sentimentos e pensatas.
Interlingua debe esser un lingua quotidian, non solmente theoretic. Assi nos sempre trovava nove parolas a traducer quando nos explorava le ricchessa natural, cultural e culinari de Gran Canaria. Como traducer isto? Como traducer illo? Existe iste parola in le dictionario?
Duo autos blanc gira al longe del stricte camminos serpentin del montanias. Riscante nostre vitas, celante nostre horror, nos vade a Teror. Le parking in Teror evelia pavor. Il es quasi impossibile entrar, sin grattar le lacca. Ma al fin isto succede e nos pote regratiar le fortias divin pro lor clementia, in le Basílica de Nuestra Señora del Pino. Le seniora del Pino vigila super nos, assi sin accidentes nos reveni al hotel.
Inexpectatemente veni le crepusculo. Le sol se pone in hasta. In le vespere le citate luce in le mar. Le pharo se torna, disseminante su lumine al abysso oceanic. Le undas sempre murmura, grillos discrete sona continuemente. Le tepide nocte da relevamento al corpores que tote le die baniava in sol.
Troppo rapidemente fugi le tempore quando nos nos approfunda in discussiones interessante. Inevitabilemente se approxima le medienocte, lento nos linguistas ambula al hotel. Bon nocte! Dormi ben!
Le somnolente luna guardava le reposante citate durante le horas nocturne. Nos dormiva, e soniava in Interlingua. Se approximava un nove die, portante nove ideas, nove possibilitates, nove incontros e renascite fortias creative a nostre lingua international, que sempre vive e trova nove vias.
Le majoritate del homines prefere un position de dormir ante alteres. Io non es un exception. Ma io ha essite fortiate a modificar mi preferentias regularmente.
Initialmente io prefereva dormir a mi stomacho, le fronte a basso. Io imbraciava le cossino e me sentiva tranquille e confortabile. Post annos io totevia de plus in plus suffreva de dolores in mi collo. Durante longe tempore io pensava que le causa esseva le diurne jocar de guitarra, ma finalmente io comprendeva le ver causa: le position de dormir. Quando io jaceva al stomacho io fortemente torqueva mi collo al sinistre in un angulo particularmente non-ergonomic.
Io esseva fortiate a tornar me al position dorsal. Isto esseva multo inconfortabile. Le sanitate del collo tamen se ameliorava e dunque io me accostumava a iste position e finalmente io lo prefereva.
Postea un femina se installava in mi domo. Post un tempore illa comenciava planger se del facto que io roncava. Como? Io non habeva le plus remote idea de mi roncar. Que esseva le causa? Naturalmente, le position de dormir...
Io debeva repositionar me al latere e isto effectivemente stoppava le roncar. Ma le instante que io me jaceva al dorso, io comenciava sonar como un tractor ferruginate que ara un desiccate campo de secale. Assi, le sol option esseva habituar me a dormir al latere. Isto functionava. Toto indurabile.
Le femina se installava permanentemente e nos habeva un baby. Le prime anno illo jaceva inter nos in nostre lecto. Isto presentava nove difficultates pro mi position de dormir. Le baby besoniava un certe zona tampon pro poter dormir sin interferentias. Le largor del lecto esseva 160 cm. Le resultato deveniva que io debeva dormir al latere al bordo extreme del lecto.
Si io me tornarea al sinistre io eveliarea le baby e si io me tornarea al dextere io caderea al solo. Desde antea io esseva accostumate a mover me in le lecto durante le nocte, ma ora io debeva devenir rigide e retener un position fixe. Iste defia esseva le plus difficile usque tunc. Io debeva luctar un periodo ante que io poteva habituar me. Finalmente iste situation totevia pareva assatis normal.
Post un anno nostre filia comenciava dormir in su proprie lecto. Subito mi experientia esseva que io habeva large campos super le quales io poteva extender me. Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.5 2017