Animas amante

Sovente io pensa retro

a nostre breve tempore insimul

Teneremente io cela le memorias

in le centro de mi corde

de ubi nemo los pote furar

Io memora le tenere momentos

e tu corpore molle e calide

Io memora le magic basios,

tu surriso e le oculos fervente 

Io memora nostre viage a Venezia

ubi nos vadeva inter vicos e canales

e baniava al plagia de Lido

e prendeva le nave al insulas

Io memora quando nos patinava

e skiava in le primavera frigide

le qual tamen esseva tanto calide

nam nostre amor ja floresceva

Tu e io non permaneva

Le ventos del destino nos divelleva

Tu trovava felicitate con un altere viro

ma io, solmente in le memorias

de te, mi prime e ver amor

Nemo io pote amar como te

Mi sol spero secrete es 

que per miraculo nos nos reunira

in un altere vita, un altere mundo,

in nove corpores ma le mesme animas,

per un mercede del Fortia Divin

que vole reunir animas amante

Le stella vesperal

Durante le noctes sin Selena

le astros brilla intensivemente

Le stella vesperal tunc plena

con spero mi fatigate mente

Le terra es blanc

Le terra es blanc

Nigre aves in le celo

Bruma cela le montes

Proque es le vocabulario de Interlingua e francese tanto differente?

 

Proque es le vocabulario de francese e Interlingua tanto differente?

Isto es le secunde parte de mi investigation, si Interlingua es un lingua romance.

Ante circa cinque annos io comparava le similaritate del vocabulario inter Interlingua e alcun altere linguas. Io discoperiva que francese sembla esser le lingua romance (al minus del linguas fonte) que ha le minime similaritate lexical con Interlingua. Le similaritate semblava esser circa 50%

Alora io decideva investigar isto de novo, con le Lista de Swadesh, que contine 207 parolas commun e universal pro le majoritate del linguas, e que es usate pro producer statistica lexical.

Ecce le resultato. On vide primo Interlingua, postea francese, le pronunciation secundo IPA, e post isto duo rangos que conta le parolas que ha un cognation etymologic e los que ha un similaritate phonetic, assi que illos es mutualmente intelligibile. Le valores es 0 e 1. Le cognation es assatis facile a traciar, ma le intelligibilitate es plus difficile. Io debeva usar mi intuition e essayar oblidar que io comprende multe parolas francese.

(Clicca al imagines pro aggrandir los.)

Nos vide que del 207 parolas 166 es apparentate e circa 93 es mutualmente intelligibile.

In pro centos isto es:

1. Parolas apparentate: 80%

2. Parolas mutualmente intelligibile: 45% 

Isto corresponde ben a mi previe estimation de circa 50%

Le causa del discrepantia inter le cognation e le intelligibilitate es le cambios phonetic que ha occurrite trans le seculos, primarimente in francese. Io non va approfundar me in isto. Io solmente illustrara alcun principios.

A. Multe litteras deveniva silente in francese.

Aqua es scribite eau, ma le pronunciation es /o/. Quatro phonemas deveniva un.

B. Certe parolas se separava ante multe annos. Del latin 'ego' Interlingua (e italiano) ha 'io'. In francese le processo esseva ego-eo-jo-je.

C. Altere parolas ha prendite affixos, como 'jour'. Le radice es 'dies', in Interlingua 'die'. Postea nos ha 'diurnus' (=del die) e 'diurnum tempus' (=le tempore del die), e pois 'jor' e 'jorn' in francese antique.

Francese anque ha parolas de origine franconian (germanic) como 'cracher', 'marcher', 'brûler', 'sale' e 'gauche', in iste lista.

Io solmente trovava un parola non-latin in Interlingua in iste lista. Isto es 'petra', que veni del grec. Francese ha le parola 'pierre', con le mesme etymologia.

In certe casos Interlingua e francese ha seligite differente synonymos del latino, per exemplo parve/petit. Francese a vices ha interessante parolas como 'beaucoup' que litteralmente significa "belle colpa".

Nos pote constatar que e Interlingua e francese ha vocabularios firmemente fundate in latino, con alcun exceptiones. 

On non pote vider isto in le lista de Swadesh, ma quando on, per exemplo, examina le vocabulario scientific e philosophic, on trova multe parolas grec in ambe linguas.

Assi, quando al vocabulario, Interlingua non es minus romance que francese, ma le parolas ha prendite differente formas o differente parolas ha essite seligite del latino.

Ma si nos compararea Interlingua con italiano in le mesme maniera, como similar serea iste linguas? In mi previe comparation le similaritate lexical esseva 80%. Quanto grande es le similaritate etymologic? Es Interlingua e italiano assi similar, que illos es quasi duo dialectos del mesme lingua?

Io va investigar iste questiones in januario, in le anno proxime...

Esque tu vole volar?

Esque tu vole volar

como un vetere vulture

super valles e villages,

vaccas e vulpes,

valsante in vento

trans vapor vanillate

cercante un vendetta

venenose?

Esque tu vole volar

vacillante como

un velo veloce

vidente e venerante

le ancora visibile Venus

que viagia velocemente

trans le vaste vacuitate,

volente vincer

tu vertigine violente?

Esque tu vole volar

super Venetia in vespere,

ascoltante vivace variationes

de Vivaldi sonate sur un virginal,

visualisante le victoria

del domo de Venier,

vestite sin vergonia

in verde vestimentos

viscose e ben ventilate?

Esque tu vole volar

durante tu vacantias

super le vegetation valorose

del silvas de Värmland

visualisante le visage

del visionario de Varberg?

Esque tu vole volar

como un vegano o vegetariano,

que venera toto vivente,

mesmo viruses e verminas,

conversante con le vicino,

le vetere veterinario,

in vietnamese e Volapük,

super Vishnu de Varanasi?

Esque tu vole volar

super Vistula e Varsovia,

nunquam perdente le via,

oblidante Verona e le Vaticano,

virgines vexante,

voces del victimas,

vil vicinos e van vicarios,

solmente cercante

le vaste, venerabile,

vital ma vulnerabile,

vetere ma ancora vivente

veritate?

Tu voce voca: si!

Version instrumental:

Nomine spiritual

Quando un infante nasce

su parentes le da un nomine,

ma le ver nomine spiritual

illo ipse jam ha seligite

ante tempore immemorial

Esque Interlingua es un lingua romanic?

 Esque Interlingua es un lingua romanic? Iste thema a vices ha essite debattite inter le interlinguistas. Omne le linguas fonte, excepte anglese, es romanic.

Il existe un lista de 207 parolas, le Lista de Swadesh, ubi on trova parolas basic e universal, le quales es trovate in le majoritate del linguas del mundo. Iste lista es usate pro obtener datas statistic del cognation lexical inter varie linguas. Iste lista poterea esser usabile pro trovar le responsa al question ponite in le titulo de iste articulo.

Ante circa cinque annos io faceva comparationes lexical inter Interlingua e un numero de altere linguas, usante un lista de 100 parolas commun. Ecce le resultato:

Italiano (Similaritate: 80 punctos/per centos)

Latino (Similaritate: 73 punctos/per centos)

Ido (Similaritate: 72,5 punctos/per centos)

Espaniol (Similaritate: 65,5 punctos/per centos)

Portugese (Similaritate: 64 punctos/per centos)

Romaniano (Similaritate: 58,5 punctos/per centos)

Esperanto (Similaritate: 55 punctos/per centos)

Francese (Similaritate: 49,5 punctos/per centos)

Anglese (Similaritate: 31 punctos/per centos)

Svedese/norvegiano (Similaritate: 26,5 punctos/per centos)

Germano (Similaritate: 24,5 punctos/per centos)

Russo (Similaritate: 17,5 punctos/per centos)

Hic es le ligamine al ultime articulo, ubi io anque comparava svedese e norvegiano, le quales se monstrava haber un similitate lexical de 86% !

On pote studiar le lista de 100 parolas in le articulo.

http://poemasepensatas.blogspot.com/2019/03/similaritate-svedesenorvegiano.html

Mesmo si le lista forsan non esseva optimal, e mi methodo non perfectemente scientific, on pote facer alcun conclusiones quando al vocabulario de Interlingua:

1. Interlingua es multo similar a italiano e latino.

2. Francese es le lingua romanic del linguas fonte con le minime similaritate con Interlingua.

3. Le linguas non-romanic al lista ha le minime similaritate lexical con Interlingua.

Iste resultatos evelia nove questiones:

1. Proque es le vocabulario de francese e Interlingua tanto differente?

2. Esque le similaritate con italiano serea equalmente grande usante le lista de Swadesh?

3. Esque le vocabulario de Interlingua es plus romanic que lo de romaniano?

4. Como similar es Interlingua e anglese a varie nivellos o contextos lingual?

5. Esque on pote categorisar un lingua como romanic solmente secundo su vocabulario?

6. Esque un lingua romanic es apte como un lingua international?

Durante le sequente menses io va investigar iste questiones. 

Hen

Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.2, 2021

Omne le linguas continuemente es inricchite con nove parolas. In le majoritate del casos isto es parolas imprestate, nove compositos, vetere parolas con nove significantias o pur neologismos. Normalmente il se tracta de substantivos, adjectivos e verbos. Numerales e pronomines es exemplos de classes de parola que es claudite. Illos rarmente prende nove parolas.

Ma il ha exceptiones – ante alcun annos, le lingua svedese esseva inricchite con un nove pronomine, que ha devenite establite e in le lingua scribite, e in le lingua parlate: ”hen”. Il jam habeva ”han” que significa ”ille” e ”hon” (pronunciate ”hun”) que significa ”illa”. ”Hen” es un pronomine de genere neutral, singular, tertie persona. Illo es usate quando on non sape o non vole specificar le sexo de un persona, o quando le persona non vole identificar se con un sexo specific.

Le besonio de un tal pronomine naturalmente ha essite actualisate durante le de plus in plus intensive debatto super le identitate sexual, ubi differente gruppos, le quales anteriormente esseva rendite invisibile, ha demandate recognoscentia de lor identitate e modo de vita.

Iste nove pronomine es ben adaptate a assi appellate personas non-binari, le quales non pote o non vole identificar se ni como viro, ni como femina, ma in vice alique inter o ultra le duo sexos.

”Hen” ha devenite un parola disputate in Svedia, mesmo si le debatto se ha temperate durante le annos recente. Alcunos reage negativemente al parola, proque in lor opinion su uso normalisa un phenomeno al qual illes se oppone. Alteres lo vide solmente como un parola practic que pote esser usate in vice de ”ille o illa”.

Le parola esseva proponite jam in 1966 del linguista Rolf Dunås. Ille refereva al pronomine finnese ”hän”, con le mesme signification e pronunciation. Finnese manca pronomines pro ille e illa.

”Hen” ha essite usate de plus in plus durante le 21e seculo, e ha crescite notabilemente post 2012. Le parola entrava al dictionario del Academia Svedese in 2015.

Esque Interlingua haberea le possibilitate de usar un pronomine de genere neutral? Isto totalmente depende del facto si tales existe in le linguas fonte. Ecce alcun propositiones:

Desde longe tempore, anglese ha le possibilitate de usar ”singular they” – ”illes in singular”. Iste forma ha ganiate popularitate durante recente annos.

In espaniol on ha proponite ”elle”, pronunciate ”eje” o ”elje”. (Ille=él, illa=ella). On anque ha proponite ”æ” i vice de ”a” o ”e”. Isto devenirea ”illæ”. Ma como pronunciar isto? Forsan como in latino classic: ”illaj”.

Latino non ha un parola equivalente a ”hen”, ma pote usar le forma masculin pro ambe sexos, si le sexo non es specificate. Anglese ha facite similarmente in le passato, usante ”generic he” (”ille generic”). Ma isto ya non es lo que nos cerca!

Nos presto pote constatar que le linguas fonte de Interlingua non ha avantiate tanto como svedese con respecto al creation de un pronomine pro le sexo neutral. Il ha plure propositiones e nulle de illos ha ganiate sufficiente terreno. Dunque nostre lingua non ancora ha le possibilitate de usar un tal, secundo le regula de tres. Il es possibile crear un lingua plus sexualmente neutral per le uso de paraphrases ubi on evita ”ille” e ”illa”, ma il tardara multe tempore ante que Interlingua habera un parola equivalente a ”hen”.

Certe linguas construite ha un tal pronomine. In Ido ”ille/illa” es ”il(u)/el(u)”. Le forma neutral es ”lu”. In Lingua Franca Nova, como in finlandese, il solmente existe un pronomine pro le tertie persona in singular: ”el”. 

Interlingua, a differentia de iste linguas, non es construite, ma methodicamente derivate del linguas fonte. Dunque, on non pote construer impulsivemente su proprie parolas. 

Un folio al arbore del vita

Il es tentante

a spectar retro a su vita

e facer conclusiones general

ma tunc on debe recordar se

que nos omnes solmente es micre folios

al immense arbore del vita

Nos omnes es unite,

nos es partes del mesme corpore

e lo que adjuta un de nos,

dunque adjuta omnes,

proque nos respira le mesme aere

e bibe le mesme aqua

e calefacte es del mesme sol

Quando veni le autumno,

nos crispa e marce

pro al fin facer le cadita

al fundo, al humus terren

Ibi nos nos uni in toto

le un con le altere e con le terra

e ibi il ha le regno del radices,

le quales appertine al arbore del vita

-iste columna vivente

in verde, jalne, rubie e brun

que es tanto grande sub le terra

que super le vaste herba

Quando le folios es unite con le terra,

illos es prendite per le radices

e tirate in alto al trunco e al brancas

pro le proxime primavera

devenir buttones

que intra se mesme porta memorias

de multe estates passate

Assi progrede

le grande cyclo del vita

Le morte es solmente un porta

de un vita al altere

Le sagessa del Natura nos guida

trans le conto opulente de nostre vitas

Nos face experientias, nos apprende,

pro sempre crescer in anima

e un die nos nasce de novo,

aperi le oculos e specta

le arbore del vita in plen splendor,

su radices, trunco, ramos e folios

e nos vide que toto es multo bon,

que le scopo valeva le penas del viage,

que nos solmente es micre folios

in le vaste universo

ma al mesme tempore vaste universos

in cata un micre folio

Le triumpho del odio

 

Hodie le odio triumphava

ma un die illo va

destruer se mesme

Io bibe mi lacrimas

Io bibe mi lacrimas

assi que illos non caderea al terra

e lo intoxicarea

Illos flue del oculos

a basso verso le labios desiccate

Labios desiccate

que deveniva mute

e mesmo incapabile a susurrar

le nomine amate

Un familia peculiar

 

Papa Gallo

Mamma Galla

Le fratre e le matre

adora granpatre

Le soror: sin honor

Al cosina

manca vitamina

Le protagonista

es un professionalista

ma le genitores:

amatores

Le scaramucias etymologic de Scaramouche

Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.1, 2021

Un parola svedese inusual, ma tamen regularmente apparente, es “skärmytsling”. Il es difficile a discerner su etymologia, ma on pensa primarimente del lingua german. Isto es un del linguas le qual ha date svedese le plus grande numero de parolas imprestate. Post un micre investigation, isto se monstra esser ver: le parola es imprestate del germano in le comencio del 17me seculo. In german on dice “schermützel”. Ma le parola ancora es difficile a comprender. Que significa “mützel”? 

 Alora nos debe continuar! Le parola german veni del italian “Scaramuccia”. Isto es le nomine de un figura del commedia dell’arte – theatro comic italian, con un fixate collection de personages, le qual nasceva in le 16te seculo. Le spectaculos esseva in grande parte improvisate. Scaramuccia es coarde e ostentative. A vices ille es astute, a vices insipiente. Lo que es interessante, es que le parola veniva al italiano del germano, ante que illo esseva de novo imprestate al germano con un termination italian. “Skara” es le vetere parola germanic pro “secar”. In italiano le signification cambiava a “combattimento”: “schermire”. Le termination “muccia” es diminuitive. Litteralmente isto deveni “parve combattimento”, e isto es anque le signification de “skärmytsling” in svedese. 

 In Francia le nomine cambiava a “Scaramouche”. Isto es le plus commun forma del nomine, le qual nos incontra in litteratura, cinematographia, theatro e musica. In anglese le parola prendeva le forma “skirmish”, basate al forma francese, quando on refere a un “parve combattimento”, e “Scaramouche” quando on refere al personage. In interlingua isto deveni “scaramucia” (sin le duple c del italiano) e “Scaramouche”. 

 In 1921 le diligente autor italian Rafael Sabatini publicava su romance “Scaramouche”. Illo duo vices deveniva adaptate al cinema e mesmo inspirava le compositor Darius Milhaud a facer un pecia de musica instrumental con le mesme titulo. Como un echo de isto, Freddie Mercury, del gruppo pop “Queen”, in le canto “Bohemian Rhapsody”, canta le parolas enigmatic “Scaramouche, Scaramouche, will you do the fandango?” (“Esque tu facera le fandango?) 

Le romance de Sabatino tracta del advocato Andre-Louis Moreau, e eveni durante le revolution francese. Un cosa inusual es que le protagonista se evolve de un cynico a un idealista. A causa de su labor pro justitia, ille deveni un homine chassate, e se occulta per adherer a un gruppo del commedia dell’arte, ubi ille representa Scaramouche, e discoperi su talento dramatic, faciente successo al scena. 

 Il es interessante a vider como le nomine de un personage deveni un substantivo. O esque le processo es le opposite? A vices il es difficile a saper que es le gallina e que es le ovo. E como viagiava le parola “skara” de Germania a Italia? Esque durante un combattimento? Al minus nos sape que le continuate dispersion del parola, ex Italia ad le resto del mundo, esseva pacific, in le forma de theatro comic, litteratura, films e musica.