Esque Interlingua es un lingua romanic? Iste thema a vices ha essite debattite inter le interlinguistas. Omne le linguas fonte, excepte anglese, es romanic.
Poemas e pensatas
Litteratura original in Interlingua
Nov 26, 2023
Esque Interlingua es un lingua romanic?
Esque Interlingua es un lingua romanic? Iste thema a vices ha essite debattite inter le interlinguistas. Omne le linguas fonte, excepte anglese, es romanic.
Hen
Chronica publicate in Panorama in interlingua, no.2, 2021
Omne le linguas continuemente es inricchite con nove parolas. In le majoritate del casos isto es parolas imprestate, nove compositos, vetere parolas con nove significantias o pur neologismos. Normalmente il se tracta de substantivos, adjectivos e verbos. Numerales e pronomines es exemplos de classes de parola que es claudite. Illos rarmente prende nove parolas.
Ma il ha exceptiones – ante alcun annos, le lingua svedese esseva inricchite con un nove pronomine, que ha devenite establite e in le lingua scribite, e in le lingua parlate: ”hen”. Il jam habeva ”han” que significa ”ille” e ”hon” (pronunciate ”hun”) que significa ”illa”. ”Hen” es un pronomine de genere neutral, singular, tertie persona. Illo es usate quando on non sape o non vole specificar le sexo de un persona, o quando le persona non vole identificar se con un sexo specific.
Le besonio de un tal pronomine naturalmente ha essite actualisate durante le de plus in plus intensive debatto super le identitate sexual, ubi differente gruppos, le quales anteriormente esseva rendite invisibile, ha demandate recognoscentia de lor identitate e modo de vita.
Iste nove pronomine es ben adaptate a assi appellate personas non-binari, le quales non pote o non vole identificar se ni como viro, ni como femina, ma in vice alique inter o ultra le duo sexos.
”Hen” ha devenite un parola disputate in Svedia, mesmo si le debatto se ha temperate durante le annos recente. Alcunos reage negativemente al parola, proque in lor opinion su uso normalisa un phenomeno al qual illes se oppone. Alteres lo vide solmente como un parola practic que pote esser usate in vice de ”ille o illa”.
Le parola esseva proponite jam in 1966 del linguista Rolf Dunås. Ille refereva al pronomine finnese ”hän”, con le mesme signification e pronunciation. Finnese manca pronomines pro ille e illa.
”Hen” ha essite usate de plus in plus durante le 21e seculo, e ha crescite notabilemente post 2012. Le parola entrava al dictionario del Academia Svedese in 2015.
Esque Interlingua haberea le possibilitate de usar un pronomine de genere neutral? Isto totalmente depende del facto si tales existe in le linguas fonte. Ecce alcun propositiones:
Desde longe tempore, anglese ha le possibilitate de usar ”singular they” – ”illes in singular”. Iste forma ha ganiate popularitate durante recente annos.
In espaniol on ha proponite ”elle”, pronunciate ”eje” o ”elje”. (Ille=él, illa=ella). On anque ha proponite ”æ” i vice de ”a” o ”e”. Isto devenirea ”illæ”. Ma como pronunciar isto? Forsan como in latino classic: ”illaj”.
Latino non ha un parola equivalente a ”hen”, ma pote usar le forma masculin pro ambe sexos, si le sexo non es specificate. Anglese ha facite similarmente in le passato, usante ”generic he” (”ille generic”). Ma isto ya non es lo que nos cerca!
Nos presto pote constatar que le linguas fonte de Interlingua non ha avantiate tanto como svedese con respecto al creation de un pronomine pro le sexo neutral. Il ha plure propositiones e nulle de illos ha ganiate sufficiente terreno. Dunque nostre lingua non ancora ha le possibilitate de usar un tal, secundo le regula de tres. Il es possibile crear un lingua plus sexualmente neutral per le uso de paraphrases ubi on evita ”ille” e ”illa”, ma il tardara multe tempore ante que Interlingua habera un parola equivalente a ”hen”.
Certe linguas construite ha un tal pronomine. In Ido ”ille/illa” es ”il(u)/el(u)”. Le forma neutral es ”lu”. In Lingua Franca Nova, como in finlandese, il solmente existe un pronomine pro le tertie persona in singular: ”el”.
Interlingua, a differentia de iste linguas, non es construite, ma methodicamente derivate del linguas fonte. Dunque, on non pote construer impulsivemente su proprie parolas.
Oct 19, 2023
Un folio al arbore del vita
Il es tentante
a spectar retro a su vita
e facer conclusiones general
ma tunc on debe recordar se
que nos omnes solmente es micre folios
al immense arbore del vita
Nos omnes es unite,
nos es partes del mesme corpore
e lo que adjuta un de nos,
dunque adjuta omnes,
proque nos respira le mesme aere
e bibe le mesme aqua
e calefacte es del mesme sol
Quando veni le autumno,
nos crispa e marce
pro al fin facer le cadita
al fundo, al humus terren
Ibi nos nos uni in toto
le un con le altere e con le terra
e ibi il ha le regno del radices,
le quales appertine al arbore del vita
-iste columna vivente
in verde, jalne, rubie e brun
que es tanto grande sub le terra
que super le vaste herba
Quando le folios es unite con le terra,
illos es prendite per le radices
e tirate in alto al trunco e al brancas
pro le proxime primavera
devenir buttones
que intra se mesme porta memorias
de multe estates passate
Assi progrede
le grande cyclo del vita
Le morte es solmente un porta
de un vita al altere
Le sagessa del Natura nos guida
trans le conto opulente de nostre vitas
Nos face experientias, nos apprende,
pro sempre crescer in anima
e un die nos nasce de novo,
aperi le oculos e specta
le arbore del vita in plen splendor,
su radices, trunco, ramos e folios
e nos vide que toto es multo bon,
que le scopo valeva le penas del viage,
que nos solmente es micre folios
in le vaste universo
ma al mesme tempore vaste universos
in cata un micre folio
Oct 18, 2023
Io bibe mi lacrimas
Io bibe mi lacrimas
assi que illos non caderea al terra
e lo intoxicarea
Illos flue del oculos
a basso verso le labios desiccate
Labios desiccate
que deveniva mute
e mesmo incapabile a susurrar
le nomine amate
Un familia peculiar
Papa Gallo
Mamma Galla
Le fratre e le matre
adora granpatre
Le soror: sin honor
Al cosina
manca vitamina
Le protagonista
es un professionalista
ma le genitores:
amatores
Sep 28, 2023
Le scaramucias etymologic de Scaramouche
Sep 20, 2023
Le burla judee
Un judeo in New York entrava un restaurante chinese e ordinava blintzes.
-Nos non servi iste platto, diceva le servitor. Ma in vice, conta me un yiddishe burla!
-Ben, ecce un burla, le judeo diceva:
"Un italiano entrava un pub irlandese, e ordinava pizza.
-Nos non servi tales, diceva le barman. Ma in vice, conta me un burla italian!
-Ben, ecce un burla, le italiano diceva:
-Un irlandese entrava un pizzeria e ordinava whisky.
-Nos non servi iste bibita, le servitor diceva. Ma in vice, conta me un burla irlandese!
-Ben, ecce un burla, le irlandese diceva:
-Un italiano entrava un pub irlandese..."
-Stoppa! interrumpeva le servitor chinese, isto non es un yiddishe burla!
-Sape tu, mi amico, que tu nunquam recipe lo que tu ha ordinate?
Mille guttas
Mille guttas
se fracassa contra mi corpore
Le preces del sic herba
finalmente es complite
Le clemente color gris del celo
dona alleviation al corpores ardite
Su dense humiditate
cela le orbe radiante
Tu viagia per autobus
trans imbibite paisages
Le vitros del halto
es fracassate
Le autos essaya hastar,
assi como sempre,
e tira in alto fontanas
del inundate autostrata
Le longe sete del humus
al fin es satiate
e mille guttas de pluvia
lava mi visage
Aug 30, 2023
Spheric speculo
Le celo se reflecte
in le spheric speculo del spirito
le qual es transformate
a un miniatura invertite
del firmamento
Lo illimitate da spero
a illes qui es limitate
Cantos sin fin
echoa contra molle superficies
Pensatas sin parolas
tocca le testa de alcuno
Le ventos inspira
nubilose obras maestral
Cata momento es unic
al paletta celeste
Le celo dice a te:
"Tu es perfecte
sin saper lo
Tote le sagessa, tote le amor
jam vive in tu corde
nam tu es un complete
speculo spheric
e super tu es le nubes
e detra le nubes es le sol
e ultra le sol es le stellas
e le stellas es imbraciate
del vivente totalitate
le qual es reflectite
in myriades speculos spheric"
Aug 28, 2023
Micre guttas de amor
Io cammina trans le mundo e collige
micre guttas de amor
Un surriso, un amabile parola,
quasi insensibile gestos
de humanitate quotidian
Iste guttas irriga mi anima
le qual vole olim florar
e monstrar le mundo
su fragrantia e colores
Tote le amor le qual io recipeva
multiplicate io retornara al mundo,
nam le mundo besonia amor e cura
e balsamo sur su vulneres
Aug 24, 2023
Le cambio
A vices,
le vita es como un traino
Illo seque le rails
trans villages e citates
Tote le route es predestinate,
e alsi le station final
Ma subito,
ibi, in avante:
un cambio,
un via lateral,
un linea incognite
a paises inexplorate
Periculos e opportunitates
provoca le enoiose securitate
Un decision debe esser prendite
nam le traino sempre hasta
Le homine presso le cambio
perspira, tormentate de angustia
In le ultime momento
le decision es prendite
e in hasta le direction
del traino es seligite
Io es qui io es
"Io es qui io es"
Deo diceva a Moses
Il anque es scribite que nos es
"create al imagine de Deo"
Assi Deo es qui ille es
e nos es qui nos es
In nostre imbroliate mundo
multes cerca lor identitate
A vices illes vole devenir
un persona differente
Illes vole modificar lor corpores
in multissime manieras,
chassante ideales capriciose
Ma si nos pacifica le pensatas volettante
e impressiones constante del retes social,
e in vice viagia verso le interior
in le nave pacific del conscientia plen,
tote le via al celate oceano del anima,
nos pote rediscoperir
qui nos es, e sempre ha essite
Pois,
quando nos reveni,
ancora in le nave pacific,
nos ha apprendite
como amar nos mesme,
assi como nos es,
nam "nos es qui nos es"
e tunc le apparentia exterior
non es tanto importante
e nos lassa le fortia spiritual
harmonicamente formar le materia