Parlar con un extraterrestre

 

Un esperantista, un idista e un interlinguista e su can, promenava in un belle parco. Illes discuteva le problema de trovar un lingua universal.

Subito illes audiva un sono sibilante e mugiente del supra e videva un forte luce, que illuminava le arbores, assi que illos pareva esser blanc.

Velocemente un UFO atterrava ante illes. Le porta se aperiva e un parve, verde esser exiva e se placiava ante illes. Illo habeva grande, nigre oculos, un micre bucca e diceva nihil.

-Nos debe essayar communicar nos con illo, le idista diceva.

-Isto io pote facer, diceva le esperantista. Io parla le lingua international, que es regular e facile a apprender. Certo le extraterrestre me comprendera.

Ille tussettava e diceva:

-Bonvenon al la Tero, kara eksterterano. Mi salutas vin nome de la tuta homaro.

Le esser non reageva del toto, sed continuava star immobilemente.

Tunc le idista diceva:

-Io pote communicar me con le extraterrestre. Ido es le Esperanto ameliorate. Certo ille me comprendera. 

Illa tussettava e diceva:

-Esez bon-venanta sur la Tero. Me salutas tu en la nomo dil tota homaro.

Le esser non reageva del toto, sed continuava star immobilemente.

Tunc le interlinguista diceva:

-Io pote parlar con le esser. Interlingua es facile e natural. Plus que 800 milliones homines pote comprender me mesmo si illes non cognosce Interlingua. Certo anque le extraterrestre me comprendera.

Ille tussettava e diceva:

-Benvenite al Terra, car extraterrestre. Io te saluta in le nomine del tote le humanitate.

Le esser non reageva del toto, sed continuava star immobilemente.

Tunc le can diceva:

-Welcome to earth, dear alien. I salute you in the name of all living creatures on earth.

-Take me to your leader, le extraterrestre respondeva.

Le porco de sparnio

 

Le homine es como un porco de sparnio

Cata die es un moneta,

jectate a in ille

Ille deveni de plus in plus pesante

Saltar, currer e camminar

deveni sempre plus difficile

Quando le porco de sparnio es plenate

illo cade al solo e se rumpe

Immediatemente le infantes

se grega circum illo

pro rapinar le monetas

Le anniversario de un monstro

Le calendario

monstra

le anniversario

monstruose

Le presentes

es presente

Le donos

face sonos

Le torta

ha torto

Le candelas

non es candide

Le ballones ancora

imballate

Le hospites quasi

hospitalisate

Le monstro celebrate

senti grande felicitate

quando on intona le canto,

allegro ma non tanto

Le melodia es avantiate

quando al tonalitate:

cata un ha su proprie scala,

alcunos mesmo

un scala portabile...

Le richessa de Interlingua

 

Chronica publicate in Panorama in Interlingua, no.6, 2020

Certe homines pensa que Interlingua es un lingua povre. Illo manca historia, ha multo poc litteratura original e non possede tote le nuances que ha le linguas national. Le grammatica es troppo simplificate e ignora le ben disveloppate grammatica del linguas romance, per exemplo le complicate conjugation del verbos.

Ma on sovente ha torto, quando on non es initiate. Nam in su vocabulario Interlingua guarda plus que duo millennios de historia e cultura. Le parolas porta, in un forma pur e genuin, transparentia etymologic, ric connotationes e profunditate scientific e philosophic.

On pote seliger inter un plethora de synonymos. Mesmo un simple parola como "io" pote esser substituite per "yo" e "ego", dependente del contexto, gusto o fluxo poetic.

On pote scriber in un stilo archaic con parolas como "hic", "tunc", "sed" e "etiam" o le plus moderne "ci", "alora", "ma" e "anque".

Il es ver que il ancora non ha tanto de litteratura original, ma illo cresce continuemente. Il ha libros specialisate, periodicos, belletristica e poesia. Ultra isto il ha multe traductiones a Interlingua. Il ha cantos traducite a Interlingua e mesmo cantos original.

Le function del grammatica es structurar le lingua, assi que omne le parolas obtene rolos specific in le phrase, e que tote le messages del parlator pote esser comprendite.

Le grammatica de Interlingua realisa iste function perfectemente. Io ha scribite multo in Interlingua durante dece annos, e io sempre ha potite exprimer mi pensatas in un modo satisfaciente. 

Lo que linguas apparentate ha variationes in complexitate grammatic es multo commun. Afrikaans ha un plus simple grammatica que germano, bulgaro plus simple que russo, e haitian plus simple que francese. Le simplification del grammatica es un processo natural, que sovente occurre per exemplo quando le lingua es usate de multe personas como un lingua estranier o secundari.

Assi il non es "innatural" que Interlingua ha un plus facile grammatica que per exemplo italiano.

In facto, le grammatica simple es le plus grande avantage de Interlingua. Illo possibilisa un rapide apprehension e pois uso practic del lingua, a differentia con linguas national. 

Ille qui ama grammatica pote approfundar se in le latino classic. Ille qui ama parolas e etymologia pote studiar Interlingua. 

Ultra su prominente valor inherente, Interlingua es un excellente introduction al linguas romanic, e me ha adjutate multo in mi studios autodidactic de espaniol, assi que io hodie pote usar iste lingua in conversationes quotidian.  

Interlingua combina le melior aspectos lingual: simplicitate grammatic con ricchessa del vocabulario. Regularitate que non deveni synthetic, assi como es le caso in multe linguas planificate. Comprensibilitate a multe personas sin perder su proprie character. E forsan le plus importante: beltate!

Interlingua remane un tresor celate pro le majoritate del humanitate. Quando illo devenira discoperite?